ья бул нызам бойынша жасарма еди? Онда дүньяның есиклери жабылады.
Джамидиң гуманистлик концепциясының орайында адам турды. Адамның билиў мүмкиншиликлерин, жеке адамның еркинлиги, әдиллик, мийнетти сүйиў, ҳақыйқатлық, кишпейлик ҳәм басқа да мүмкиншиликлерди тастыйқлайды.
Джамийдиң ойынша, материаллық дүньяның қублысларын мийнет искерлиги процессинде билиў мүмкин.
Джами: «Мудрецом называет того, кто стремиться познать истину обо всем настолько, насколько он может это сделать и принять их в делах своих из познанного ими, что может применять» (Джами А. Весенний сад. Душанбе, qoyr. с. ty).
Өзиниң поэтикалық шығармаларында Джами өз дәўирине сын көз бенен қарады, зорлаўшыларды ҳәм езиўшилерди қаралайды.
Ҳәкимлерди, мүлкке ылайықлы дийханларды қоллаўды, олардың мийнетин баҳалаўға шақырады. Джами дәўиринде қәлендерлердиң мийнет ислемейтуғын, жатып ишер, ҳарам тамақларды сынға алып, қарапайым адамларды улығлайды, себеби елдиң байлығы олардың мәртлик мийнетлери менен дөреген.
Билимге ийе болыў, илим менен шуғылланыўды Джами адамның жақсы қәсийети деп есаплады. Ол илимниң жәмийет ушын практикалық әҳмийетин айырықша атайды. Джами жәмийетке пайда беретуғын илим менен шуғыланыўды айтты.
Джами мәмлекетлердиң басында дана, әдил ҳәм саўатлы патша турыў керек деп есаплайды. Ол: «Мудрец монархов проявляется в справедливости и правосудии, а не в блеске и великолепии царствования». (Книга мудрости Искандера. М. ). Искендердиң данышпанлық китабында идеал қала, мәмлекет туўралы айтады. Искендер походтан шаршап киятырып, ҳайран қаларлық қалаға киреди. Бул қала патшаларсыз, князьларсыз, тиран, деспотларсыз. Бул жерде мүлкий теңсизлик, жарлы жоқ ҳ. т. б.
Джамидиң утопиялық идеалары гуманизмге жол болыўы менен әҳмийетке ийе болды.
XVII-XVIII-әсирл
Страницы: << < 78 | 79 | 80 | 81 | 82 > >>