ңістік үсті-үстіне дами түскен - деген постулаты бар. "Дүниеде затсыз бос бөлшектерсіз құр кеңістік (вакуум) жоқ". Ұлы бабамыздың "зат" туралы түсініктері ернтедегі грек ойшылдарымен ұштасып, бүгінгі ғылым дәлелдерімен толықтырылып отырғанымен құнды. Қазақ халқының ғұлама ақыны, философы өткен ғасырларда өмір сүрген Шәкәрім Құдайберді ұлы (1858 - 1931 ж. ). Шәкәрім дүниетанымы өзі туған көшпелі қазақ елі тұрмысы мен Шығыс, Бактыс мәдениетінің рухани қазына көздері негізінде қалыптасты. "Үш анық" деген еңбегінде дуниетаным бірінші анық - материялдан заттарды тану, екінші анық - идеалистік теологиялық саладан тұса, үшінші анық ой таным - ұжданнан тұрады. Шәкәрім материалистік пен идеалистік танымның екі аралығында болды. Негізгі қағидасы "Бар нәрсе жоғалмайды, өзгереді" - деген терең мағыналы тезистен құралады. Шәкәрім "Дүниенің негізгі атомдардан тұрады, жаңа туып, өсіп-өніп, өліп-өшіп жатады, дуние (табиғат) үнемі қозғалыста өзгерістер болады" - дейтін көзқарасты қуаттап: - "Ктті, келді, толды, семді, өзгеленді бұл ғалам Туды, өлді, жанды, сөнді, өршіп өнді қайтадан" - дей келіп, - "Іздедім таптым анығын Тастадым ескітанығын" - деп ой түйеді. Шәкәрім бабамыз айтуынша дуние тірегі 5 зат бір - біріне айналып, әрекеттесіп (реакцияға түсіп) отырған. Мысалы, ағаш жанғанда от туады, оттан - күл топырақ туады, күлден - темір, темірден су туады деген пікірдің қалыпсасуы табиғаттажүретін құбылыстың (реакция) сырын сезгендіктің белгісі. Ертедегі ата-бабаларымыз табиғатпен біте қайнаса тіршілік етіп, табиғатта жүретін реакцияларды сезінді, әлі келгенінше пайдалана. Ол реакциялар: :: Заттың жануы :: Темірдің тот босуы :: Ашу :: Тері оңдеген кездегі процестер болды Қазіргі замандағыдай химиялық түсінігі болмаса да
Страницы: << < 2 | 3 | 4 | 5 | 6 > >>