деңгейлерден тұрады. Мектепке дейінгі шақта кеңістіктік түсініктерді меңгеру кезектілігін екі үлкен блокқа бөуге болады.
1. Сыртқа объектілер мен денелер өзара қатынасы жайлы кеңістіктік түсініктер. Бұл дене мен сыртқы объектілер арасындағы қатынас жайлы; қоршаған ортадағы екі не одан да көп заттар арасындағы кеңістіктік өзара қатынас жайлы түсініктер.
Бұл блоктың кеңістіктік түсініктерінің дамуы мектепке дейінгі кезеңде дамудың негізгі заңдарының бірі - негізгі ось заңына жатады: алдымен өзіннен алдыға тік және кейіннен көлденең түсініктер, кейін - оң және сол жақ жайлы қалыптасады. "Артқы" түсініктер кешірек қалыптасады. Бұл сатыда баланың дамуы объектілер мен өз денесі арасындағы кеңістіктік қатынастарды қабылдауда біртұтас бейненің пайда болауы41, 35б.
Қалыпты жағдайда бұл түсініктердің барлығы үш жаста қалыптасады. Себебі "тілдің жалпы кемістігі" деген логопедиялық қорытынды бұл жаста әлі қойылмайды, себебі бұл кезде фонетико - фонематикалық және лексико - грамматикалық жақтары әлі қаланып болмайды, не әдебиеттерде ЖСТБ бар балаларда аталған түсініктердің қалыптасу ерекшелігі жайлы мәліметтер жоқ.
2. Кеңістіктік түсініктердің вербализациясы
Кеңістіктік түсініктердің вербалды деңгейде байқалуы онтогенездегі қозғалыстың даму заңына сәйкес келеді. Бала тілінде объектілердің денеге және бір - біріне қатысты салыстырмалы орналасуын білдіретін жайттар жоғары, төмен, жақын, алыс және т. б. сөздерден кейін пайда болады 42, 73б.
Бұл деңгей аса күрделі және қалғандарынан кеш қалыптасады. Оның негізі "төменгі" қатардағы кеңістік жайлы түсініктерге кетеді, баланың өзіндік когнитивті дамуының және ойлаудың стилін құрайтын негізгі құрам бөлік бола тұра, тікелей тілдік әрекет ретінде қалыптасады. Кеңістіктік қатына
Страницы: << < 3 | 4 | 5 | 6 > >>