Эталлон. Метрология

iгi;
- өлшейтiн және өлшем нәтижелерiн өңдейтiн оператордың өлшеудi тиянақты дайындап, жүргiзбеуi.
oo сыртқы факторлардың әсерi (магниттiк және электормагниттiк алаңдар, тербелу, электр жүйесiндегi кернеудiң өзгеруi, жылудың өзгерiсi, ылғалдылық, атмосфералық қысым және т. с. с. )
oo Осы себептердi азайту немесе жою өлшем нәтижесiнiң қателiктерiнiң азаюына мүмкiндiк туғызады. Алдымен өлшем нәтижелерiне үлкен әсерiн тигiзетiн себептердi анықтау қажет.
oo Қажеттiлiктердiң түрлерi. Көрiну әдiстерiне байланысты өлшемнiң нәтижелерiнiң абсолюттiк және салыстырмалылық қателiктерiн қарастырады.
Абсолюттiк қателiктер деп өлшенетiн шаманың бiрлiгiн және төменгi формуламен анықталатын қателiктердi айтады:
Х - С Х - Хq,
мұнда Х - өлшем нәтижесi; С - өлшенетiн шаманың шын мағынасы; Хq - өлшенетiн шаманың нақты мағынасы.
Салыстырмалы қателiктер (б) - өлшемнiң абсолюттiк қателiктерiнiң өлшенетiн шаманың шын мағынасына қатынасы және пайызбен немесе өлшенетiн шаманың үлесiмен белгiленедi.
Көрiну сипаттамасы және табу әдiстерi бойынша қателiктер жүйелiк және кездейсоқ боп бөлiнедi.
Жүйелiк қателiк деп бiр шаманы қайта өлшегенде тұрақты боп қалатын немесе ылғи да өзгеретiн өлшемнiң қателiктерiн құраушыларды айтады. Яғни жүйелiк қателiктердi туындататын тұрақты немесе өзгерiстi себептер қалып отырады.
Градусты қателiктердiң мысалы бола алады, мысалы, шкаланың ортасымен салыстырғанда ептеп болса ауытқыған дөңгелек шкалалы прибордың көрсету қателiктерiн айтуға болады.
Егер жүйелiлiк қателiктерiнiң себебi белгiлi болса, онда ол жойылуы мүмкiн (өлшем әдiстерiнiң таңдау жолымен) немесе тиiстi түзетулердiң енгiзу жолымен ескерiледi.
Дегенмен түзетулердiң дәлсiздiгiнiң әсерiнен жүйелiк қателiктердiң тек бiр бөлiгiн ғана өте