н, әскерге шақырылғандардың тізімін жойды. Бірте-бірте апаттық қозғалыс ұйымдық сипатқа ие болды: А. Иманов, А. Жангельдин, Т. Бокин, Б. Әшекеев, У. Саурықов, Ж. Мамбетов және т. б. танылған басшылардың жетекшілігімен Торғай және Жетісуда ірі ошақтар пайда болды. Көтеріліс бүкіл Қазақстанды жаулап алды және патшаның әскери-отарлық және кең ауқымды орыстандыру саясатына, сонымен қатар ауылдың бай-феодалдық басшыларына қарсы ұлт-азаттық қозғалысқа айналды. Қазақстандағы 1916 ж. ұлт-азаттық көтеріліс оңтүстік облыстарды санамағанда (Жетісу және Сырдария облыстары), көп ұлтты болды, сол көтерілісте қазақтармен бірге ұйғырлар, өзбектер, қырғыздар, дүнгендер және басқа халқының кейбір өкілдері қатысты. Қазақ қоғамында патша жарлығына деген қатынасы бір мағыналы емес болды: бай-феодалдық басшыларының белгілі бөлігі, сонымен қатар жергілікті әкімшіліктің шенеуніктері патша өкіметін сөзсіз қолдап, патша өмірінің басты жолаушылары болды; қазақ зиялылардың негізгі өкілдері (Бокин, Ниязбеков, Жүнісов) оған қарсы шықты және халықты қарулы тойтрарысқа шақырды, ал "Қазақ" газетінің біріктіруші либералды-демократиялық зиялылардың басшылары (А. Байтұрсынов, Ә. Бөкейханов, М. Дулатов) жасқаншақ позицияда болды. Олар бірнеше рет патша әкімшілігін дайындық іс-шараларды өткізу жұмылдырығымен асықпауға көндіру тырысты, сонымен қатар қарусыз халық патшалық репрессияның құрбаны болатынын біліп, жарлықты орындауда қарсылық білдірмеуге шақырды.
Ақмола көтерілісі
1916 жылы жазда қазақ халқы патша өкіметіне қарсы көтеріліске шықты. Көтерілістің шығуына патшаның қазақтарды қара жұмысқа алу туралы Жарлығы себеп болды. Қазақтар өкіметке адам, күш-көлік және ат беруден бас тартты. Қозғалыс Ақмола аймағындағы Қорғалжын, Ереймен және Моншақты көлдері мен өңірлерінде неғұрлым кең өріс
Страницы: << < 1 | 2 | 3 | 4 | 5 > >>