Желілілер типі - конспект для урока

Желілілер типі – денесі үш қабаттан тұратын, екі жақты симметриялы, соңғы қуысты, жануарлар дүниесінің тарихи дамуындағы ең жоғары топ.Бұл типке жататын жануарлардың арқа жағында бас пен құйрықты жалғастыратын созынды –желі болады.Дененің басқы бөлігін құйрығымен жалғастыратын арқа созындысы керілген желіге ұқсас болғандықтан, қарастырылатын тип желілілер типі деп аталады. Желілілердің сыртқы пішіні, тіршілік әрекеті, мекен ортасы әр түрлі жануарлардан құралады.Олардың 40-45 мыңдай түрі бар.Желілілер құрлықта ,топырақта, суда, ағаш басында мекендейді.Ауада ұшып тіршілік ететін түрлері де бар.
Желілілерге тән негізгі ерекшеліктер:
Ұрығының дамуы кезінде арқа жағында серпімді әрі тығыз арқа желісі болады.Желі –төменгі сатыдағы жануарларда өмір бойы сақталып, ішкі қаңқаның қызметін атқарады.Жоғары сатыдағы жануарларда желіден омыртқа жотасы пайда болады.
Желінің үстіңгі жағында ұзынынан орналасқан жүйке түтігі болады.Омыртқалы жануарларда жүйке түтігінің алдыңғы ұшы жуанданып –миға, ал соңғы бөлігі жұлынға айналады.
Суда тіршілік ететін желілілерде жұтқыншақ қабырғасындағы желбезек саңылауы өмір бойы сақталады да, ал құрлықта тіршілік ететін омыртқалыларда желбезек саңылауларының орнына өкпе пайда болады.
Қанайналым жүйесі –тұйық.Жүрегі кеуде қуысының төиенгі жағына таман орналасады.
Желілілердің үш тип тармағы бар.Олар: бассүйексіздер, қабықтылар және омыртқалылар.