Кірме сөздер

у тарихын зерттейтін ғалымдардың пікірінше Тарбағатай монғолдың "тарбаған" (суыр) деген сөзінен шыққан, "тай" тау деген сөз. Сонда Тарбағатай тауының мағынасы "суырлы тау" деп түсіндіріледі. Алтай "заңғар тау, алып тау" деген сөзден шыққан дейді.
Зайсан көлінің аталуы ол аштыққа ұшыраған көптеген адамдардың өмірін тайдай тулаған балығымен сақтап қалуымен байланыстырады. Сонда Зайсанның қазақша аудармасы "игі, игілік, мейірман" деген мағынаны білдіреді.
(Тапсырманы өте жақсы айтқан, орындаған оқушы әдемі адамды көре алады).

III топ
Орыс тілінен енген сөздер:
А) Қазан төңкерісіне дейін енген сөздер: болыс, сот, жәшік, кереует, бөтелке, кәмпит, сөмке, тұрба, т. б.
Ә) кеңестік дәуірде кірген термин сөздер: телефон, телеграф, автомобиль, т. б.
Тарихи дерек: Қазақстанның ХІХ ғасырдағы тарихи оқиғалары Ресей үкіметімен тығыз байланысты. Осы кезеңде қазақ даласына қалалар көптеп салынып, орыс қоныстанушыларының саны артып, үлкен өзгерістер болды.
Араб, парсы, монғол тілдерінің сөздері бірнеше ғасыр бойы қолданылу барысында өздерінің бастапқы қалпын мүлде - өзгертіп, қазақ тілінің заңдылығына бейімделіп, біржола кірігіп кеткен. Соңғы жылдарда кірме сөздердің біразы қазақшаға аударылған. Мысалы: самолет - ұшақ, вертолет - тікұшақ, коллектив - ұжым, герб - елтаңба, гимн - әнұран.
(Тапсырманы өте жақсы айтқан, орындаған оқушы әдемі адамды көре алады).

Әр топ өз аргументтерін айтады.
Әдебиетші, геогроф-тарихшы, орыс тілі маманы толықтырады.
II тапсырма:
Оқулықпен жұмыс
Кірме сөздердің қазақ тіліндегі синонимдерін тауып, дәптерімізге жазайық.
I топ
Кірме сөздер Кірме сөздердің қазақ тіліндегі синонимдері
Ғұлама Ғалым, оқымысты
Шайыр Суырып с