Сабақ тақырыбы: Тірі жүйелердегі зат және энергия алмасу типтері
Мақсаты: Зат алмасу, яғни метаболизм туралы түсінік бере отырып, метаболизм кезіндегі қарама-қарсы процестерін ашып көрсету.
Міндеттері:
- Қоршаған орта туралы,ондағы процестер туралы білімдерін кеңейту
- Логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.
- Қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу.
Типі: Жаңа тақырыпты меңгеру
Түрі: дәстүрлі
Әдісі: Баяндау, тірек-сызба.
Көрнекіліктер: суреттер, тірек-сызба.
Сабақ жоспары:
- Ұйымдастыру
- Жаңа тақырып
- Үй тапсырмасы.
Сабақ барысы: Жасуша дегенім не?
Жасушалық құрылысына байланысты ағзалар нешеге бөлінеді?
Зат алмасу. Метаболизм = катобализм + анобализм
ыдырау түзілу
энергия алм. синтез
дисимиляция пластик алм.
ассимиляция
Энергия алу жолдры
автотрофты гетератрофты
фототрофты хемотрофты
( хемосинтезді)
Фотосинтез- жарық есебінен 6СО2 + 6Н2О = С6Н12О6 + 6О2
Сапрофиттер – өлексеқоректілер.
Зат алмасу қызметі:
1)Сырттан келетін энергияға байланысты заттың ыдырауынан немесе күн сәулесі энергиясын өзгерту арқылы ағзаның химялық энергиясын қамтамасыз ету.
2)Қоректік заттарын қабылдауын мономерлерден жасуша құрылымының макромалекуласын яғни,ақуыз,нуклеин қышқылы липиттер,полисахаридтер және т.б заттрды құру.
3)Жасушадағы белгілі қызмет атқаруға бейімделген биомолекуланың рибосома, митохондрия т.б. оргоноидтардың синтезделуі және ыдырауы. К. Е.Тимирязев фотосинтезді «ғарыштық процесс» деп атайды. Бейорганикалық заттардың тотығу кезінде бөлініп шығатын энергияны алу жолы «хемосинтез»деп атады. Бұл процесті микробиолог С.Н.Виноградский(1887) ашты.
Бекіту:Фотосинтез деген не?
Метаболизм деген не?
Үйге &14. Тірек – сызбаны толтыру
Үй тапсырмасын ауызша сұрақ жауап арқылы сұрау.
Қорытынды: Тыныс алу фотосинтезге қарама – қарсы. Тыныс алу кезінде органикалық заттар ыдырап энегия бөлінсе, фотосинтез кезінде керісінше органикалық заттар синтезделіп энергия жұмсалады.